Gıda Zehirlenmesi Belirtileri ve Tedavisi
Bakteri, parazit, virüs ve diğer toksinlerin içinde bulunduğu su veya yiyeceklerin tüketilmesi sonucu ortaya çıkan duruma gıda zehirlenmesi denir. Gıda zehirlenmelerinde en önemli neden bakterilerdir. Gıda zehirlenmesi tek bir kişide görülebileceği gibi aynı gıdayı tüketen bir topluluğun hepsinde de görülebilir. Zehirlenmenin belirtileri 2 – 6 saat içinde kendisini gösterir. Zehirlenmenin nedeni göre belirtilerin çıkma süresi de değişiklik gösterebilir. Mide de kramplar, ishal ve kusma gıda zehirlenmelerinde en yaygın görülen belirtilerdir. Bu belirtilerin yanında ateş, titreme, baş ağrısı ve halsizlikte görülebilir.
Gıda Zehirlenmesi Belirtileri
Bazı gıda zehirlenmelerinde belirtilerin ortaya çıkması 1 – 3 güne kadar uzayabilir. Zehirlenme belirtilerinin 2 saat ya da 3 gün sonra görülmesi zehirlenmeye neden olan bakteri çeşidine, bozuk olan gıdadan ne kadar yendiğine ve kişinin sağlık durumuyla yakından ilgilidir. Kişi bozuk gıdayı tükettikten sonra midesinde bir bulantı hissetmeye başlar ve bunu gittikçe şiddetlenmeye başlayan mide krampları takip eder. Zamanın ilerlemesi ile hasta kişide kusma ve ishal durumları ortaya çıkar. Eğer dışkıda kan görülüyorsa, kişinin görmesinde bozukluk meydana gelmişse ve konuşurken zorlanıyorsa zaman kaybetmeden doktora gitmelidir. Kusma genellikle 1 – 2 gün kadar sürer ama bazen uzun sürdüğü de olmaktadır. Mide de oluşan kramp ve diğer rahatsızlıklar 7 güne kadar sürebilmektedir. İshalde 2 – 3 gün içinde geçer.
Gıda Zehirlenmesi Çeşitleri
Zararlı organizmalar bazı hallerde yüzeysel yerlerde bulunur ve gıda ürününden bir diğerine kolaylıkla geçer. Gıda zehirlenmesinin gösterdiği belirtiler bakteri, virüs veya parazit çeşidine göre değişir.
Campylobacter Sebepli Zehirlenme: Bu bakteri kökenli zehirlenmenin belirtileri 2 – 5 gün içinde kendisini belli edebilir. Et ve kümes hayvanları işlenirken hayvan dışkısının elle temas etmesi bakterinin bulaşmasına neden olabilir. Bakteri pastörizeden geçmemiş süt yoluyla ya da su yoluyla da insan vücuduna geçebilir.
Clostridium Botulinum Sebepli Zehirlenme: Belirtilerin çıkması 12 – 72 saati bulur. Bakterinin vücuda girmesi düzgün konserve yapılmamış gıdalar, tuzlu ve isli balıklar, alüminyum folyoda yapılan patates ve uzun zaman sıcakta bekleyen gıdalar sayesinde olur.
Clostridium Perfringens Sebepli Zehirlenmeler: 8 – 16 saat arasında kişide zehirlenme belirtileri ortaya çıkmaya başlar. Bu bakteri genellikle iyi pişmemiş ve yavaş soğumaya bırakılmış gıdalardan geçer.
Escherichia Coli Sebepli Zehirlenme: 1 – 8 gün içinde belirtiler ortaya çıkar. Etin mezbahada kesildikten sonra hayvan dışkısıyla temasından geçer. Pastörize olmamış süt, su ve bazı sebzeler geçiş nedenleridir.
Listeria Sebepli Zehirlenme: Belirtiler en geç 9 – 48 saat içinde kendisini belli eder. Sosis, pastörize olmamış süt ve peynirler, yıkanmamış sebze ve et yemekleri vücuda giriş yollarıdır. Gıdalara bulaşma yolu ise su ve topraktır.
Giardia Lamblia Sebepli Zehirlenme: Zehirlenmede belirtiler 1 – 2 hafta içinde ortaya çıkmaktadır. Parazit genellikle insandan gıdaya geçmektedir. Parazit, hazır et ürünleri ile su da bulunabilir.
Noroviruses Sebepli Zehirlenme: 12 – 48 saat içinde belirtiler görülebilir. Yenmeye hazır deniz kabukları ile vücuda girerler. Virüs, insandan gıdaya geçer.
Gıda Zehirlenmesi Tanısı
Belirtiler tam olarak gıda zehirlenmesini düşündürmüyorsa o zaman doktor tanı konusunda net bir bilgi almak için dışkı testi isteyebilir. Dışkıda kan olup olmadığına bakılır ve zehirlenmeye hangi bakterinin neden olup olmadığı tespit edilmeye çalışılır. Zehirlenmenin bakteri sebepli mi yoksa başka bir nedene mi dayandığını bilmek için kan testi yapılır.
Gıda Zehirlenmesinin Tedavisi
Yaygın bir şekilde görülen gıda zehirlenmelerinin belirtilerin çoğunluğu 24 – 48 saat içinde hafiflemeye başlar. Yalnız bazı durumlarda gıda zehirlenmeleri ciddi hastalıklara neden olabilir. Belirtilerde herhangi bir hafifleme yoksa şiddeti artıyorsa, dışkıda kan var ise, baş dönmesi, ishalin uzun sürmesi, ateş, kusmanın 2 günden fazla devam etmesi durumunda bir hastaneye başvurmakta fayda vardır. Gıda zehirlenmesi tedavisinde amaç ishal, midede oluşan kramplar ve kusmayı kontrol altına almaktır.
