Dillere pelesenk olmuş bir ifade vardır: Çin İşkencesi. Üzerine pek çok yazı yazılmış, pek çok belgesel çekilmiştir. Bu konuda efsaneler anlatıla anlatıla günümüze dek gelmiştir. Peki tarih boyunca Çinlilerin ”ezeli rakibi” olan Türkler ne tür işkence yöntemleri kullanıyordu?
Türkler göçebe bir kavim oldukları için ”hapishane” kavramı törelerinde bulunmuyordu. Suçlu, suçuna göre ya zararı tazmin ediyor ya da ölüm cezasına çarptırılıyordu. Lakin tabi ki Türklerde de işkence yöntemleri vardı. Bunların arasında en çok dikkati çeken ise Mankurt.
Mankurt, Türk destanlarından edinilen bilgiye göre zaman zaman kullanılırdı. Eğer birini Mankurt yapmak istiyorlarsa 3 adımı takip ederlerdi:
1- Kişinin saçları tamamen kazınırdı.
2- Başına deve boyun derisi gerdirilerek geçirilirdi.
3- Kişi o haldeyken güneşin altında birkaç gün bırakılırdı.
Sıcağın yaptığı etkiyle deve derisi büzülür ve böylelikle kafaya iyice yapışır. Deve derisi kafa derisiyle bütünleşmeye başlar. Bu sırada kazınan saçlarda uzamaya başlamaktadır.
Lakin deve derisi kafa derisiyle o kadar bütünleşmiştir ki saçların uzamasına engel olur. Bu sebeple saçlar kafanın dışı yerine içine doğru uzamaya başlar.
Derinin kafaya yaptığı baskı ve kafanın içine doğru ters yönde uzayan saçların kafatasını delip beyne doğru ilerlemesi nedeniyle Mankurt acı çeker. Bir süre sonra bu acılara dayanamaz hale gelir.
Hafızasını yitirir, aklını çalıştırıp düşünemez haldedir. Bu nedenle tam bir köleye dönüşür. Her denileni yapar. Mankurt, öz benliğini, kişiliğini kaybederek başkasının kuklası olan zavallı biridir.
Cengiz Aytmatov 1980 yılında yazdığı Gün Olur Asra Bedel kitabında Kırgız destanlarından da yararlanarak Mankurt’u anlatmıştır.
Aytmatov’un bu kitabı da diğer kitapları gibi çok beğenilmiş ve pek çok dile çevrilmişti. Böylelikle ”Mankurt” kavramı da kabul gördü ve literatüre girmiş oldu.
