Jet – Lag Sendromu Nedir?
Uzun saatli uçuşlarda görülen bir yan etkidir. Vücudun iç saati ile varılan yerin saati arasındaki uyuşmazlık sonucu vücudun dengesinde bir anormallik olması durumuna jet – lag denilir. Uçakla yapılan seyahatlerde farklı zaman dilimlerine gidildiği zaman vücudun biyolojik saati başlanılan yerdekinde kalmaktadır. Yeni zaman dilimindeki düzene vücudun alışması birkaç günü almaktadır. Normal olarak vücudun biyolojik saati yerel saatle uyum halindedir. Vücudun yeni düzene uyum gösterebilmesi vücudun biyolojik saatinin tekrar kurulması ile mümkün olacaktır. Melatonin hormonu vücudumuzdaki biyolojik düzenin sağlanmasından sorumludur. Bu hormon beynimizde bulunan epifiz adlı mercimek büyüklüğünde olan bir bez tarafından salgılanmaktadır. Vücudumuz bu hormon sayesinde gece ve gündüzü fark eder. Gece olduğu zaman melatonin hormonunun miktarı artar. Sabahın ilk ışıkları ile birlikte bu hormonun miktarı azalır. Bu durum vücudun beslenme düzeni, iştahı, bağırsak hareketleri, kan basıncı ve vücut ısısı gibi birçok fonksiyonlarında etkili olur.
Jet-lag olan bir kimsede ilk olarak görülen belirtilerin başında kişinin uyku düzeninin bozulması ve yorgunluk vardır. Bunun yanında halsizlik, kabızlık, ishal, iştahta azalma, kendini çok kötü hissetme, gerginlik, dikkatini toparlayamama, baş ağrısı, hafıza problemleri, kan basında değişiklikler oluşması, regl düzensizlikleri, mide bulantısı ve vücudun direncinin azalma olması görülebilecek olası belirtilerdir. Jet – lag durumu hemen hemen herkesi etkileyebilir. Bu durumdan uyku saatleri düzenli olanlar, yorgun, uykusuz, günlük olarak az su içenler, 60 yaşın üstünde olanlar ve kronik hastalığı olan kişiler daha fazla etkilenir. Çocuklarda etkilenme daha az olur. Çünkü onlar günün farklı saatlerinde uyabilmektedirler. Jet – lag etkisinin artması veya azalması kaç zaman diliminin aşıldığı ve hangi yöne doğru gidildiğine göre değişiklik gösterir. Eğer kişi doğuya doğru bir uçuş yapmış ise etki batıya uçuştan daha fazla olacaktır.
Jet-Lag’a Karşı Ne Yapılabilir?
Vücudunuzu yeni zaman dilimine adapte edebilmenin en önemli kuralı yeni zaman dilimine uygun yaşamanızdır. Yeni vardığınız yerde yeni saat düzenine uygun olarak yemek yemeniz, çalışmanız, yatağa gitmeniz ve uyumanız gerekiyor. Seyahate çıkmadan önce hangi yöne gidecekseniz ona göre plan değişikliği yapmanız işinizi kolaylaştıracaktır. Vücudunuzu saat farklılıklarına alıştırmaya 1 – 2 gün önceden başlamanız iyi olacaktır. Batı yönüne gidecekseniz 1 – 2 saat geç, doğu tarafına gidecekseniz 1 – 2 saat erken yatıp kalmanız oraya gittiğiniz zamana vücudunuzun uyumunu kolaylaştıracaktır. Kullandığınız herhangi bir ilaç varsa ilaçların geçiş şekli için doktorunuzdan bilgi almalısınız. Uçakta oluşacak olan düşük nem oranı ve susuzluktan dolayı oluşacak olan bütün olumsuzluklar ile baş edebilmek için vücudunuzu susuz bırakmayınız. Uzun süreli uçuşlarda gidilecek yerin saatine uygun bir karatmanın uçak içinde yapılması vücudun adapte olmasına yardımcı olacaktır. Seyahat esnasında rahat giysiler giymeniz ve belli süreler ile bacakları hareket ettirmeniz bazı rahatsızlıkların ortaya çıkmasını engelleyecektir. Bazı insanlar vücudu uyku konumuna hazır hale getirmek için melatonin kullanmayı tercih ederler. Yalnız şunu unutmamak gerekir. Melatonin uyku ilacı değildir. Bunun için bunu kullanmadan önce doktorunuzdan bilgi almanız en doğru seçim olacaktır.
